Afşin’e bağlı Büyüktatlı Beldesi Belediye Başkanı Ali Bayram Köse ile muhtarlar ve vatandaşlar kasabada, kansorejen madde içeren asbest maddesi bulunduğu ve bu nedenle de kasabada kanser ölümlerinin arttığını dile getiriyorlar.
Bizim Elbistan Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Ömer Koç, kasaba halkının bu feryadını, sorunun çözüm noktası olan Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı’nın başındaki isme, Daire Başkanı Prof. Dr. A.Murat Tuncer’e iletti ve Tuncer’e vatandaşların asbestten korunması için herhangi bir çalışma yapılıp yapılmadığını sordu.
“Hatalı Davranışlarda Bulunmazlarsa Asbestle Karşılaşmaları Tehlike Boyutunda Olmuyor”
Ömer Koç’un sorularını samimiyetle yanıtlayan ve geçtiğimiz günlerde bir ulusal televizyonda kanserle ilgili bir röportajda ‘kanser tedavisinde en iyi yol kansere yakalanmamak’ diyen Tuncer’e ilk olarak ‘Kanserojen madde içerdiği kanıtlanmış olan asbestin bulunduğu bir yerde kansere yakalanmamak ne kadar mümkün’ sorusunu yönelttik.
Türkiye’de her yıl 1 milyon civarındaki vatandaşımızın ‘asbest ve erionit’ denilen toprakta bulunan kanserojen madde ile karşı karşıya kaldığını belirten Tuncer; “Burada Türkiye’nin asbest problemi, dünyanın birçok yerindeki asbest probleminden biraz farklı. Bizde doğal asbest tehlikesi var. Yani bulunduğunuz ülkemizin toprağındaki jeolojik özelliklerden kaynaklanan bir şey. Oysa dünyadaki birçok ülkedeki asbest, asbestten yapılan borlardan kaynaklı. Şimdi Türkiye’de jeolog arkadaşlarımız ve çevre kanserojenleri araştırma alt gruplarıyla yapmış olduğumuz çalışmada Türkiye’nin bu tür problemlerinin olduğu yerlerin haritasını çıkardık. Afşin-Elbistan bölgesi de bunun içinde. Diyarbakır’da, Hatay’da var, hatta Ankara’da Gölbaşı’nda var. Yani olmayan çok az. 5-6 tane ilimizin haricinde asbest olmayan yer yok her yerde asbest bir şekilde var. Bunları incelediğimiz zaman birçok yerde insanların ister istemez direk karşılaştıkları yerler var. Bunlardan bir tanesi Tuzköy. Tuzköy’ü de taşıdık. Tuzköy’e yeni yerleşim yeri buldu, yeni yerleşim yerlerine binalar kuruldu ve taşındılar. Birçok yerde, Kahramanmaraş’taki Afşin-Elbistan da dahil olmak üzere insanlar yanlış şeyler yapmaz, hatalı davranışlarda bulunmazlarsa asbestle karşılaşmaları tehlike boyutunda olmuyor. Şöyle ki, mesela gidip de asbestli toprağı alıp suyla karıştırıp bunu ev badanası olarak kullanmazsanız, bahçe duvarınızı bu asbestli taşlarla çevirmezseniz çok ciddi problem yok. Rehabilitasyon çalışmaları için bilgiler verildi. Tabi Çevre ve Orman bakanlığı ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın da bu konuda bilgisi var. Bu bakanlıklar arası koordinasyon istemi ile yürüyor. Eğer, bulunulan yerde insanlar hatalı davranıp da ev badanalarını bundan yaptılarsa bunların değiştirilip yerine tekrar boya çekilmesi ile giderebiliriz ama bazı yerlerde böyle gideremeyiz. Köy, asbest veya erionit dediğimiz kolon içerisine yerleştirilmiş ise öyle evi düzelterek düzeltemeyiz” dedi.
“Yoldan Çıkan Toz Asbest Anlamına Gelmez”
“Vatandaşlar yoldan bir araba geçtiğinde insan boyu toz kalktığını ve bunun da asbest olduğunu söylüyor. Durum böyleyken insanlar asbestten nasıl korunacak?” şeklindeki soru üzerine Prof. Dr. A.Murat Tuncer; “Eğer bundan şüpheleniliyorsa biz organize olup her yerde ölçüm yapalım. Bizim verilerimize göre her yerde asbest ortaya çıkmıyor. Öyle yerler var mesela ilkokulun her yerini bundan yapmışlar ve ilkokul çocukları tozun içinde oynuyorlar. Onu mesela yeniden yapıyoruz o okulu. Bizim verilerimize göre herkes asbest içermiyor. Yoldan geçerken toz çıkıyorsa bu asbest demek anlamına gelmiyor” sözleriyle cevap verdi.
“Asbest, Sadece Mezotelyoma Kanserine Neden Olur”
Tüm sorulara samimiyetle ve açık bir şekilde cevap veren Tuncer, 2’si 1 haftada olmak üzere son 2 ayda 4 kişinin kanserden öldüğü belirtildi. Bunun üzerine ölenlerin hangi hastalıktan öldüğünü soran Tuncer, ölenlerden Zeynep Ceren’in sigara kullanmadığını ve akciğer kanserinden öldüğü cevabını alması üzerine; “Asbest sadece mezotelyoma neden olur, özel bir kanser, akciğer kanseri değil. Akciğer kanseri sigaranın yaptığı kanserdir. Türkiye’de kanser çok arttı hatta bebeklerin üzerinde artıyor nedeni sigara aslında. Her yıl dünyada 1 milyon insan, hiç sigara içmediği halde sigara nedeniyle ölüyor yanındaki insan sigara içiyor diye. Bu kadar kanunların çıkması hep bu nedenle. İçmeyenleri korumaya çalışıyoruz. Burada çok dikkatli olmamız lazım. Her kanseri, her hastalığı asbeste bağlamamız çok yanlış. Asbestin neden olduğu bir tek kanser türü var o da mezotelyoma, bütün dünyada biliniyor” dedi.
“Belediye Başkanımız Ziyarete Gelsinler ve Bir Program Yapalım”
Belediye Başkanı Ali Bayram Köse’nin kanserlerle ölüm hakkında yaptığı açıklamada ‘devlet bizi ölüme terk etti’ şeklinde bir ifade kullandığını, kasaba halkının devletten kasabanın taşınmasını istediğini belirttiğini Prof. Dr. A.Murat Tuncer, şartların oluşması durumunda kasabanın taşınabileceğini söyledi.
Tuncer; “Taşıyabilir. Eğer Tuzköy gibi kasabanın her yeri asbestli ve sadece evlerinde kullandıkları sıvalarda taşlarda değil de gittikleri her yer de asbest varsa bu olur. Ama bizdeki bilgiler bunun tam tersini gösteriyor. Yani burada belirli bir yer var ve oradan vatandaşlar asbesti kendileri getiriyor. Bu da rehabilite edilebilecek bir şey. Eğer bir aksaklık varsa şöyle yapalım. Bir zahmet oradaki belediye başkanımız veya muhtarlar bir ziyarete gelirlerse bir program yapalım tekrar ölçümler yapalım. Eğer bu ölçümler asbestin taşınmazsa bir sorun olacağını söylerse o zaman kesinlikle taşınma programına alınır ve taşınır. Aynı problem Amerika, İtalya’da, Sicilya’da, Afganistan’da, İran’da dünyada var. Dünyada insanların asbestle karşılaşmaması için köy taşıyan, belde taşıyan tek ülke Türkiye. Yani bunu övünerek söylemek lazım. Eğer yapabileceğimiz konuda herhangi bir değişiklik, yaptırım oradaki vatandaşlarımızın sağlığına katkı sağlayacaksa bunu seve seve programa alırız” dedi.
“Tüm Kasaba Asbestli İse Kasabayı Seve Seve Taşırız”
Kahramanmaraş Valiliği’nce gönderilen bir heyet, Büyüktatlı Kasabası’nda incelemeler yapmış ve yapılan incelemeler sonunda radyasyon çıkmış ve Muhtar Mehmet Ceren, radyasyon oranının raporlara yazılmadığını öne sürmüştü. Bununla ilgili olarak sorulan “Yapılan ölçümlerde radyasyon çıktı ve çıkan bu radyasyonun raporlara geçilmediği yönünde iddialar var. Devlet kurumu böyle bir şeyi örtbas edebilir mi?” şeklindeki soruya Tuncer; “Atom enerjisinin sorumluluğunda. Bugüne kadar Sağlık Bakanlığı’nın herhangi bir şeyi örbas ettiğini gördünüz mü son 4-5 yıldır? Kesinlikle biz yapabileceğimiz her şeyi yapmaya hazırız. Hiçbir şeyi gizlemiyor, her şeyi halkımızla paylaşıyoruz. Yerel radyasyon konusunda radyasyon olan yerlerimiz var ve oraya önlemlerimiz var ama sizin bölgenizdeki belde için bize radyasyon açısından bize yüksek bir resmi bir şey gelmedi. Orada bir çalışma başlattık. Suları ölçtük, toprağı ölçtük asbeste baktık. Halkın bilinçlendirmesini sağladık ve onların kendilerini asbestten korumaları için yapmaları gerekenleri gösterdik. Ama bunu tekrarlayabiliriz. Zamanla erozyonla yeni problemler çıkabilir. Öyle inceleyelim, tekrar inceleyelim, bakalım, sizlerle de paylaşalım. Eğer yapabileceğimiz bir şey varsa seve seve yaparız.
Kanserle Savaş Dairesi’nin elindeki resmi bilgilere göre Büyüktatlı Kasabası’ndaki asbest problemi rehabilitasyon programlarıyla düzeltilebilir boyuttadır. Eğer tekrar bir çalışma yapılır ve bunun aksi çıkarsa seve seve, büyük bir gayretle taşınma için elimizden gelen her şeyi yapmaya hazırız” sözleriyle cevap verdi.
“Bu Konuşmanın Ardından Çalışmaları Başlatıyorum”
Yapmış olduğu açıklamalarda kendilerindeki veriler ile kasaba halkının söylemiş olduğu iddialarının farklı olduğunu ve yapılacak yeni bir inceleme sonunda kasabadaki asbest oranının fazla olması durumunda kasabayı taşıyabileceklerini belirten Tuncer, Ömer Koç’un; “Bu çalışmanın yapılması için resmi bir yazıyla mı müracaat edilmesi lazım?” sorusu üzerine; “Bu çalışma, bu konuşmamızla bile başlayabilir. Yalnız ben size şunu söyleyeyim bir çalışma yaptık buradaki kanser diğer yerlerden fazla değil. Türkiye’de kanser zaten fazla. Avrupayla falan kıyaslandığında artış çok hızlı. Ama her yerde hızlı. Erzurum, Ankara’da, Antalya’da hızlı. Erzurum’da çok hızlı, Trabzon’da hızlı. Sadece o yöreye ait ayrı bir artış yok. Hatta beklenenin altında. O yüzden ‘kanser artıyor’ yanlış bir ifadedir. Ama mezotelyoma için alınabilecek, alınması gereken tedbirler vardır ve bizde bunu gerçekleştirmeye hazırız. Bu konuşmadan sonra da bu konuda çalışmaları başlatıyorum” sözleriyle kasabada yeni bir çalışma başlatacakları müjdesini verdi.
“Kasabada Son 10 Yılda 1 Kişi Mezotelyoma Kanserinden Öldü, 3 Kişi de Tedavi Görüyor”
Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer, son olarak Büyüktatlı Beldesi’nde son 10 yılda asbestin neden olduğu mezotelyoma kanserinden hayatını kaybeden ve tedavi gören kişi sayılarını açıkladı. Yuncer; “Orada kaç tane mezotelyoma var biz biliyoruz onu şu anda. Ama bir mezotelyoma görülse bile bizim için çok önemlidir. Çünkü çevresel bir kanserojendir. Asbest bir başka kansere neden olmaz. Asbest sadece mezotelyoma adlı kansere neden olur. 16.12.2009 tarihinde İl Sağlık Müdürlüğünce yapılan epidemiyolojik araştırma sonuçlarına göre; 2152 nüfuslu Büyüktatlar beldesinde son on yılın içerisinde EXS olarak bildirilen 18 kişiden 6 tanesinin akciğer kanseri, 1 tanesinin Mezotelyoma kanseri olduğu ve yine son on yıl içerisinde tedavi gören 8 kişiden 2 tanesinin akciğer kanseri, 3 tanesinin de Mezotelyoma kanseri olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre mezotelyoma sık olarak görülmektedir. Ancak toplam kanserlerde ve akciğer kanseri beklenen düzeyden yarı yarıya az rastlanmıştır. Toplam kanserlerde artıştan söz etmek doğru olmaz. Mezotelyoma konusunda her türlü düzeltici yaklaşım dahil olmak üzere bir çalışma başlatılacaktır. Gelişmeleri sizle paylaşacağız” dedi.
Belediye Başkanı Ali Bayram Köse’nin son 15 yılda 250 kişinin kanserden öldüğü açıklamalarıyla ilgili olarak da Tuncer, nüfusta binde 12 kanser ölümü beklediklerini, bazı kanser ölümlerinin önüne çok basit önlemlerle geçilebileceğini belirterek; “Asbest bir tane daha çıksa bizim için çok önemli ve önlenebilecek bir şey ama orada önlenebilir daha büyük bir kanser canavarı orada akciğer kanseri, sigara ve sigarayı bırakmak için köyü taşımaya da gerek yok. Sigarayı bıraksalar bir daha akciğer kanseri çıkmaz. Bu kadar basit yani” dedi.