Daha önce ürettiği elektrik enerjisi ve çevreyi kirletmesi ile gündeme gelen Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin ismi artık ülke ekonomisine verdiği zararlarla anılıyor. 1994 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile A Termik Santrali ERG-Verbund’a 20 yıllığına bedelsiz devredilmiş, devrin gerçekleşmemesi üzerine Danıştay’a dava açan ERG, davayı kazanmıştı.
Devredilirse Kamu, 8 Milyar Dolar Zarar Edecek
Santralle birlikte AEL İşletmesi’nin devredilmesini öngören bu kararla birlikte Enerji Bakanlığı ile firma arasında imzalanan sözleşmesi gereği devletin, 20 yılda 4 milyar dolara üretilecek elektriği ERG’den 12 milyar dolara alacak olması nedeniyle kamu, bu devirden dolayı göz göre göre 8 milyar dolar zarar edecek.
İhaleye Çıkma Zararı 2 Milyon Euro
Dava devam ederken EÜAŞ, mekanik ömrünü tamamlamış olan A Termik Santrali’nin rehabilitasyonu için Dünya Bankası’ndan 280 milyon Euro’luk kredi aldı. Dünya Bankası ile 12 Eylül 2009 tarihinde kredi sözleşmesini imzalayan EÜAŞ, rehabilitasyon için 21 Kasım 2006’da ön ihaleyi yaptı. Ön ihaleye katılan firmalar 15 Nisan 2008 tarihindeki ihaleye teklif vermeyince ihale iptal edildi.
İlkinde santralın tamamının rehabilitasyonu için ihaleye çıkan fakat hiçbir firmadan teklif alamayan EÜAŞ, bu defa paketler halinde ihaleye çıkmaya karar verdi ve kazan ile elektro filtreleri için 9 Mart 2009 tarihinde ön yeterlilik ihalesini yaptı. EÜAŞ, ihaleye teklif veren firmalardan dördünün yeterlilik şartlarını taşımadığı gerekçesi ile ihaleyi iptal etti. EÜAŞ, bu defa ihaleyi tamamen iptal etti ve bu süre zarfında da taahhüt, faiz ve komisyon ücreti olarak Dünya Bankası’na 2 milyon Euro civarında bir para ödedi. Yani sadece ihaleye çıkmadan dolayı devletin zararı 2 milyon Euoru olurken, EÜAŞ Genel müdür Vekili Nurettin Kulalı, Dünya Bankası ile krediyi sonlandırdıklarını duyurdu.
Yazılı bir açıklama yapan Kulalı, ihalenin iptal edilmesinin nedenlerinden birinin de santralin devrindeki belirsizliğin devam etmesinin de olduğunu belirterek; “Bahse konu kredi anlaşması kapsamında anlaşmanın imzalandığı tarihten bu yana yılda iki kere (6 ayda bir) taahhüt, faiz ve komisyon ücreti olarak Dünya Bankası’na yaklaşık 360.000 EURO ödenmiştir. Afşin-Elbistan A Termik Santralı Kazan ve Elektrofiltrelerin Rehabilitasyon İşleri için Dünya Bankası Satın Alma Kılavuzlarına göre çıkılan ihaleler uygun teklif olmadığından iptal edilmiştir. Tüm bu ihale işlemlerinin olumsuzlukla sonuçlanması ve kredi anlaşmasının imzalanmasından bu yana, anlaşma gereğince Dünya Bankasına ödenen taahhüt, faiz ve komisyon ücretinin kuruluşumuza getirdiği ek mali yük, Afşin-Elbistan A Termik Santralının imtiyaz sözleşmesine istinaden işletme hakkının devrine ilişkin belirsizlikler dikkate alındığında, kamu yararı gözetilerek bahse konu Dünya Bankası Kredisinin sonlandırılmasının uygun olacağı şirketimizce mütalaa edilmiştir” dedi.
Krediyi Almak Kolay Olmamıştı
EÜAŞ, Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin rehabilitasyonu için almış olduğu 280 milyon Euro’luk krediyi kolay almamıştı. Kredi için kapısını çaldığı Dünya Bankası’nın çevreyi kirleten bir santral için kredi veremeyeceğini belirtmesi üzerine EÜAŞ, santrale Baca Gazı Arıtma Sistemi takılması için devlet yatırımlarına onay veren kurum olan Devlet Planlama Teşkilatı’nın (DPT) kapısını çaldı. Şu an emekli olan ve o zaman EÜAŞ’ta Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yağan Muzaffer Başaran; “A Termik Santrali eski ve ömrünü tamamlamış bir santral. FGD’nin maliyeti de bildiğim kadarıyla 200-250 milyon dolar civarında olması lazım. Santralın hem eski olması hem de FGD’nin maliyetli olması nedeniyle DPT bu işe sıcak bakmayarak A’ya FGD yapılmasına izin vermiyor” sözleriyle DPT2den eli boş döndüklerini açıkladı.
Kredi İçin Yönetmelik Değiştirdiler
Santralın rehabilitasyonu için gerekli olan krediyi almak için her yolu deneyen EÜAŞ’a, Dünya Bankası yol gösterdi ve kanun da yapılacak bir değişiklikle krediyi vereceklerini açıkladı. Bunun üzerine bir çalışma başlatan EÜAŞ, yapılacak değişikliği buldu ve bunun üzerine Çevre ve Orman Bakanlığı Endüstri tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne EÜAŞ’ın krediyi almasını sağlayacak geçici maddeleri ekledi ve bu değişikliği de 22 Temmuz 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayınlattı. Değişiklik üzerine de Dünya Bankası ile EÜAŞ arasında 12 Eylül 2009 tarihinde 280 milyon Euro’luk kredi sözleşmesi imzalandı.
“Santral Devredilmedi”
Dünya Bankası’ndan alınan krediyi iade etme kararı alan EÜAŞ, santralın rehabilitasyonunu kendi özkaynaklşarı ile yapmaya karar verirken, Habertürk’te çıkan “Afşin-Elbistan santralinde bedelsiz devir şoku” başlıklı haber, EÜAŞ’ta şok etkisi yarattı. EÜAŞ Genel müdür Vekili, bunun üzerine yaptığı açıklamada; “Ayrıca, 3096 Sayılı Kanun kapsamında özelleştirilmesine karar verilen Afşin-Elbistan A Termik Santralı için Bakanlığımız tarafından yapılan ihale sonucu, Erg-Verbund Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş' nin teklifi, en uygun teklif seçilerek, 08.12.1994 tarih ve 95/6415 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile söz konusu şirket, Afşin-Elbistan A Termik Santralının 1.,2.,3. ve 4. Ünitelerinin İşletme Hakkının Devri, Rehabilitasyonu, İşletilmesi ve 5-6. Ünitelerinin Yapımı, İşletilmesi ve Sözleşme Süresi Sonunda Bakanlığa geri devri ile görevlendirilmiştir. Bazı mülahazalarla devir gerçekleşmemiş ve başlayan tüm hukuk yolları kamu aleyhine tükenmiş ve devir çalışmalarına devam etmek zorunluluğu doğmuştur” derken, EÜAŞ’tan bir yetkili de yaptığı açıklamada habere anlam veremediklerini söyledi. Danıştay’ın kararından sonra yapılan haberlerin tekrar ısıtılıp yayınlandığını belirten yetkili, devrin bir süreçten ibaret olduğunu, ‘santral devredildi’ demenin çok yanlış olduğunu ifade ederek görüşmelerin halen sürdüğünü söyledi.
Zehir Kusmaya Devam Edecek
EÜAŞ, her ne kadar santralın rehabilitasyonunu kendi öz kaynakları yapmayı düşündüklerini açıklasa da, rehabilitasyon kapsamında yıllardır çalışmayan elektro filtrelerinden yine çevreye kül savurmaya devam edecek.
Yeni Bir Değişiklik Olmazsa Santral 2012 Yılında Kapatılacak
Devlet, yönetmelik ve kanunlarda yeni bir değişiklik yapmazsa eğer, 22 Temmuz 2006 tarihinde yayınşlanan yönetmeliğe göre santrale 31 Aralık 2011 tarihine kadar Baca Gazı Arıtma Sistemi takılması gerekiyor. Takılmazsa santral kapatılacak. EÜAŞ Emekli Genel Müdür Yardımcısı Muzaffer Başaran, kalan bu süre zarfında Baca Gazı Arıtma Sistemi’nin yapılmasının çok zor olduğunu belirtirken, açığa alınan EÜAŞ Eski Genel Müdürü Sefer Bütün de 2007 yılında yapmış olduğu açıklamasında; “Santrale Baca Gazı Arıtma Tesisi’nin yapılmasını bizde istiyoruz ve çalışmalarımızı bu yönde sürdürüyoruz. Baca Gazı Arıtma Tesisi olmayan tek santral de Afşin-Elbistan A Termik Santralı değil. Çatlağzı, Seyitömer, Tunçbilek gibi bazı termik santrallerimizin de Baca Gazı Arıtma Tesisi yok. Çevre ve Orman Bakanlığı en son bir çevre yönetmeliği yayınladı. Bu yönetmeliğe göre Afşin-Elbistan A Termik’te içinde olmak üzere bütün santrallere önümüzdeki 4 yıl içinde Baca Gazı Arıtma Tesisi’nin yapılması zorunluluğu var. 4 yıl içinde yapılmazsa Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin kirlilik değerleri ölçülecek. Yapılan ölçüm sonunda kirlilik değerleri normalin üstünde çıkarsa santral kapatılacak” demişti.