Son tespitlerle 4,3 milyar ton linyit kömür rezervi bulunan ve gerçekte bu rezervin daha da fazla olduğu söylenen Afşin-Elbistan, bu özelliği ile ülkemizde enerji yatırımların yapılacağı yerlerin başında geliyor.
Şu anda bölgede 2 yeni termik santralin yapılması planlanırken, EÜAŞ Emekli Genel Müdür Yardımcısı Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi Üyesi Makine Mühendisi Muzaffer Başaran, bundan önce bölgede mastır planı yapılması gerektiğini söyledi.
“Kurumlar Arası Koordinasyon Yok”
Kömür sahalarının üzerinde herhangi bir sınırlama olmadığını söyleyen Başaran; “Bu konuda kamu kuruluşları ve yatırımcı kuruluşlar arasında da bir koordinasyon yoktur. Dolayısıyla belediyeler kömür sahalarını iskana açmaktadırlar. Kömür sahaları üzerinde fabrikalar, evler, yollar, iletim, dağıtım hatları yapılmaktadır. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) öncülüğünde bir mastır plan hazırlanmalı, Valilikler, Belediyeler, EÜAŞ, TEİAŞ, TEDAŞ, DSİ, Karayolları, Milli Eğitim bu bölgede yapılacak yatırımlar konusunda koordinasyon sağlamalıdırlar” dedi.
“Geleceğe Yönelik Planlama Şimdiden Yapılmalıdır”
Bölgedeki bazı köy ve beldelerin yeniden iskan edilmesi gerektiğini ifade eden Muzaffer Başaran; “Kömür sahaları üzerinde olan çok sayıda yerleşim biriminin yerlerinin değişmesi gerekecektir. Bu hususta Valilik, Belediyeler ve diğer kamu kuruluşlarıyla temas kurarak geleceğe yönelik planlama şimdiden yapılmalıdır” dedi.
“Soğutma Kuleleri Kuru Tip Olmalı”
Su, tıpkı kömür gibi termik santralin enerji üretmesinde olmazsa olmazlarından biri. Afşin-Elbistan B termik Santrali’nin soğutma suyunu Ceyhan Nehri’nden almak isteyen EÜAŞ, birden karşısında suyun alınmasına karşı çıkan Ceyhan komitesi’ni bulmuş ve mücadelenin galibi Elbistan olmuştu.
Gerek B’de yaşanan su sorunu, gerekse de daha öncesinde Türkiye genelinde su sorunun yaşanmasına dikkat çeken Muzaffer Başaran, o nedenle yeni yapılması planlanan termik santrallerin de bunların göz önüne alınarak yapılması gerektiğini söyledi. Başaran; “Afşin-Elbistan A Termik Santrali ham suyunu Ceyhan’ın kaynağından almaktadır. Afşin-Elbistan B Termik Santralı projelendirilirken su konusunda yetkili olan DSİ yine Ceyhan kaynağını göstermiş, ancak Elbistan’da başlatılan ‘Ceyhan Kuruyacak’ kampanyası partiler üstü halk hareketine dönüşmüş, tüm hukuki süreç kazanılmasına rağmen DSİ’nin uygun gördüğü noktadan su almak mümkün olamamıştır. Sonuçta su Elbistan çıkışından alınmıştır. C ve D Santralleri ihalesinde de C santralı için Karakuz ve D Santralı içinde Adatepe Barajları’nın yapılması öngörülmüştür. Ancak 1998-2001 döneminde Kömürlü Santralların susuzluktan durma noktasına geldiği ve giderek yağışların azaldığı dikkate alınarak bundan böyle Termik Santrallarda soğutma kulelerinin kuru tip olarak yapılması elzemdir” dedi.
“Halkın Santrallere Karşı Desteği Azalmıştır”
Afşin-Elbistan Bölgesi’nin en iyi şekilde değerlendirmesi gerektiğine tüm yetkili kurumların dikkatini çekmek isteyen Muzaffer Başaran, termik santraller yapılırken bölgede yaşayan halkın da hesaba katılması gerektiğini söyledi. Başaran; “Taahhüt edildiği halde A Santrali’ne Baca Gazı Arıtma Sistemi (FGD) tesisinin yapılmayışı, A Santrali’ndeki kül tutucu elektro filtrelere rehabilitasyon yapılmadığından kül emisyonunun yüksekliği, B Santralı’nin suyu için Elbistan’la su savaşları, B Santrali’nin külü atılırken yaşanan büyük ölçüde tozma, B Santralı yapılırken beklendiği ölçüde istihdam sağlanamaması, halkın santrallere karşı destek ve sempatisini azaltmıştır” dedi.
“Milyon Dolarlık Yatırım Yapılıyor, Personel Alımı Zamanında Yapılmıyor”
Kamunun bölgeye milyon dolarlık santraller yaptığını fakat santrallerde emre amadelik ve kapasite kullanım faktörünün düşük olduğunu söyleyen Başaran; “Bu sebeple üretim pahalı gerçekleşiyor. Bakım yeterince yapılamıyor. Vasıflı personel tutulamıyor. Kamunun uyması gereken ihale sistemi hızlı müdahaleyi engelliyor. Çevre Kanunu ve Yönetmelikleri zorunlu kılmasına rağmen çevre yatırımlarından FGD’ler DPT engellemesi sebebiyle yapılamıyor. Milyarlarca dolar yatırım yapılıyor ancak işletme personeli zamanında alınamıyor ve yeterince eğitim verilemiyor. Planlama ve koordinasyon yeterince yapılamıyor. Afşin Elbistan B Santralının kömür alma ve kül atma konusu hala çözülmemiştir” dedi.
“Mastır Planı Yapılmalı”
Muzaffer Başaran, EÜAŞ Genel Müdür Yardımcısı iken emekli olurken, 1982-1993 yılları arasında Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nde görev yapmış olması nedeniyle gerek bölgeyi, gerek de bölge insanını çok iyi tanıyan bir isim. Bölgedeki sorunları tek tek sıralayan ve sözlerinde Afşin-Elbistan’ın yerli kaynak bakımından Türkiye’de önemli bir yere sahip olduğunun altını çizen Başaran; “Afşin Elbistan Havzası Türkiye’nin en büyük yerli kaynağı olmasına rağmen bir mastır planın olmayışı, ileride büyük sorunlara ve kaynak israfına yol açacaktır. Yatırımcı kuruluşlar yatırımlarını yaparken kömürün varlığını dikkate almadıkları gibi, belediyeler kömür sahalarını iskana açmaktadırlar. O nedenle Afşin-Elbistan’da mastır planı yapılmalıdır” sözleri bu sorunların hazırlanacak olan mastır planı ile büyük ölçüde ortada kalkacağına dikkat çekerek yetkililere seslendi.