Sahip olduğu 4,1 milyar ton linyit kömür rezervi ile enerjide önemli bir yere sahip olan Afşin-Elbistan Bölgesi’ne yapılması planlanan Afşin-Elbistan C ve D Termik Santralleri’nin yapımı için ihale tarihi 23 Ocak 2007 olarak açıklanmış, aradan geçen süre zarfında ihale birçok kez ertelenmiş ve iptal edilmişti.
Son olarak 26 Haziran 2008’de yapılan ihale de ihaleye teklif veren Park Teknik A.Ş. ile Akfen İnşaat-Akfen Enerji Ortak Girişim Grubu’nun satacakları enerji tutarının yüksek bulunması nedeniyle ihaleler bir kez daha EÜAŞ tarafından iptal edilmişti.
Adeta yapılması yılan hikâyesine dönen ve özel sektöre kömür sahalarının rödovans karşılığı verilerek yaptırılması planlanan Afşin-Elbistan C ve D Termik Santralleri’nin yeniden ihalesi için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile EÜAŞ Genel Müdürlüğü hazırlıklarını sürdürürken, yatırımcılardan gelen 2014 yılına kadar tamamlanması durumunda 15 yıl elektrik alım garantisi şartının yumuşatılması değerlendirilerek tarih kısıtlamasının kaldırılması bekleniyor.
Bu tarih kısıtlamasının kaldırılması ile ihaleye daha fazla firmanın girmesi beklenirken, ihale hazırlıkları devam eden C ve D Santralleri’nin yapılmasının zor, hatta imkânsız olduğuna dair yeni ve önemli bir iddia ortaya atıldı. İddiayı önemli kılan ise, iddia sahibinin EÜAŞ Emekli Genel Müdür Yardımcısı Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi Üyesi Makine Mühendisi Muzeffer Başaran olması.
“2014’te Bitmez”
Santrallerin yapılmasında önündeki engeller hakkında açıklamalarda bulunan Başaran, santrallerin 2014’te bitmesinin imkansız olduğunu söyledi. Başaran; “5710 sayılı Nükleer Santralların Kurulması, İşletilmesiyle ilgili Kanunun Geçici 2. maddesine göre 15 yıllık alım garantisi ancak Santralın tamamı 2014’ün sonundan önce bitirilmesi halinde geçerlidir. Tanınmış kazan ve türbo-generatör imalatçılarıyla yaptığımız temaslarda en erken tamamlama tarihi olarak 2016 verilmektedir. Durum böyle iken santrallerin 2014’te bitmesi de imkansızdır” dedi.
“EÜAŞ, Bakanlığa Verdiği Taahhüdü Yerine Getirmedi”
C ve D’nin yapılmasının zor olduğuna dikkat çeken Muzaffer Başaran, bunun nedeninin de Afşin-Elbistan B Termik Santrali’nin 3’e bölünmeden önce ismi olan TEAŞ’ın Çevre ve Orman Bakanlığı’na verdiği taahhüt olduğunu söyledi. Başaran; “Çevre ve Orman Bakanlığı, Afşin Elbistan B Santralının ÇED raporunu, TEAŞ’dan Afşin Elbistan A Santralına FGD yapılacağı taahhüdünü alarak şartlı onaylamıştır. EÜAŞ, henüz A Santralı için bu taahhüdünü yerine getirmemişken C ve D için ÇED alınamaz” dedi.
“DPT, FGD’ye İzin Vermiyor”
EÜAŞ’ın Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne FGD’yi, yani Baca Gazı Arıtma Sistemi’ni her yıl yatırım programına aldığını belirten Muzaffer Başaran, EÜAŞ’ın yatırımı gerçekleşmesi için Devlet Planlama Teşkilatı’nın onayının gerektiğini belirterek ‘Fakat Devlet Planlama Teşkilatı, A Santrali’ne FGD takılmasına izin vermiyor’ dedi.
Bu açıklamanın üzerine sorulan ‘neden izin vermiyor?’ sorumuza ise; “A Termik Santrali eski ve ömrünü tamamlamış bir santral. FGD’nin maliyeti de bildiğim kadarıyla 200-250 milyon dolar civarında olması lazım. Santralın hem eski olması hem de FGD’nin maliyetli olması nedeniyle DPT bu işe sıcak bakmayarak A’ya FGD yapılmasına izin vermiyor” dedi.
“DPT İzin Vermeyince Kredi İçin Yönetmelikte Değişiklik Yapıldı”
DPT’nin tüm çabalara rağmen A’ya FGD takılması için ikna olmadığını söyleyen Muzaffer Başaran; “Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin rehabilitasyonunu yapmak için Dünya Bankası’na kredi başvurusunda bulunduk. Dünya Bankası, bu gibi kredilerde FGD’nin olmasını şart koşuyor. Bunun üzerine biz tekrar DPT’ye müracaat ettik ama yine onay çıkmadı. DPT’yi ikna etmek için Sayın Genel Müdürümüz Sefer Bütün ile birlikte zamanın Müsteşar Yardımcısı Halil İbrahim Akça ile görüştük, Sağlık Bakanlığı ve Enerji Bakanlığı ile ortak toplantılar yapıldı ama yinede DPT A’ya FGD takılmasına izin vermedi. Durum böyle olunca kredi işi de tehlikeye düştü. Dünya Bankası o zaman çevreyle ilgili yönetmelik ya da yasalarda FGD’nin belli bir zamanda yapılmasını sağlayacak bir madde olması durumunda krediyi vereceklerini söyledi. Bunun üzerine Hava Kalitesi Yönetmeliği’nde değişikliğe gidilerek yönetmeliğe geçici madde eklendi. DPT izin vermeyince yönetmelikte değişikliğe gidildi yeni yönetmelik 22 Temmuz 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi” dedi.
“Sürenin Dolmasına 2 Yıl Kaldı”
Yapılan değişikliğin FGD olmadan çalışan diğer termik santralleri de kurtardığını belirten Muzaffer Başaran, A’ya FGD yapılması için bugüne kadar herhangi bir adım atılmadığını söyledi. Başaran; “22 Temmuz 2006’da yayınlanan Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ndeki Geçici Madde 3’te ‘İş termin planları Bakanlıkça uygun görülen tesisler iş termin planının Bakanlığa sunulması için son tarih olan 31/12/2007 tarihinden 31/12/2011 tarihine kadar iş termin planında yer alan işleri tamamlamak suretiyle emisyon izni almak için emisyon izin dosyası hazırlayarak yetkili mercie başvurmakla yükümlüdürler’ şeklinde bir ibare var. Bu, A Santrali’ne 4 yıl içerisinde FGD yapılacak. Biz şimdi 2009’dayız ve 2011 yılana kadar A Santrali’ne FGD’nin takılması lazım. Yani sürenin bitmesine 2 yıl kaldı. Ama daha ortada herhangi bir çalışma yok” dedi.
“A’ya FGD Yapılmadan C ve D Yapılamaz”
A Termik Santrali’ne FGD’nin yapılmasının çok önemli olduğunun altını çizen Muzaffer Başaran; “FGD için bugüne kadar çalışmalara çoktan başlanmış olmalıydı. Ama en ufak bir çalışma yok ve FGD’nin yapımı 2 yılda tamamlanamaz. Çünkü uzun bir süreç bu. Durum böyleyken Afşin-Elbistan C ve D Termik Santralleri’nin ihalesi için hazırlık yapılıyor. Yeni santrallerin yapılması için de her birine ÇED raporunun alınması lazım. Çevre ve Orman Bakanlığı zaten B Santrali’nin ÇED raporunu A’ya FGD takılması şartıyla, EÜAŞ’tan aldığı taahhüt ile şartlı onayladı. EÜAŞ, henüz A Santralı için bu taahhüdünü yerine getirmemişken C ve D için ÇED raporu alınamaz. ÇED raporu alınmadan da C ve D yapılamaz” dedi.
Muzaffer Başaran, bu açıklamalarının üzerine ‘Peki hava Kalitesi Yönetmeliği’nde olduğu gibi herhangi bir yasa yada yönetmelikte değişiklik yapılarak santrallerin yapılmasının önü açılabilir mi?’ şeklindeki sorumuza ise; “O konuda bir şey diyemem. Ama EÜAŞ’ın bakanlığa vermiş olduğu taahhüde, değişiklik yapılan yönetmeliğe baktığımız da C ve D’ye ÇED raporu alınamaz” dedi.
Bütün; “4 Yıl İçinde Yapılmaz Kapatılacak”
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın yürütmüş olduğu bir soruşturma kapsamında açığa alınan EÜAŞ Genel Müdürü Sefer Bütün de daha önceki açıklamalarında; “4 yıl içerisinde yapılacak, mevzuat onu zorunlu kıldı. 4 yıl içinde yapılmazsa zaten çalıştırmazlar” demişti.
Poyrazoğlu; “ÇED Raporuna Göre FGD Yapılacaktı”
Doğa Savaşçıları Çevre Örgütü Elbistan Temsilcisi Poyraz Poyrazoğlu da EÜAŞ Emekli Genel Müdür Yardımcısı Muzaffer Başaran’ın açıklamaları yönünde oldu. Poyrazoğlu; “B’ye ÇED raporu, A’ya FGD takılması ve başta radyasyon olmak üzere bölgedeki kirliliği tespit etmek için 3 ayrı nokta ölçüm cihazı konulacaktı. Çünkü A Termik Santrali, Çernobil’den 100 kat daha zararlı. Bunu ben değil, konunun uzmanları profesörler diyor. Ama aradan o kadar zaman geçmesine rağmen bölge halkının sağlığını hiçe sayarak santrale Baca Gazı Arıtma Sistemi’ni takmıyorlar” dedi.