2013 yılının en büyük yatırım anlaşması Afşin-Elbistan Bölgesi için 3 Ocak 2013 tarihinde imzalandı. Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye arasında imzalanan Afşin-Elbistan Bölgesinde Linyit Kömürü Madenciliği ve Elektrik Üretimi Alanında İşbirliğine Dair Hükümetler Arası Anlaşması ile Afşin-Elbistan’a yeni santraller yapılacak. Yaklaşık 12 milyar dolarlık bu yatırımlar aynı zamanda birçok işsize iş kapısı olacak.
“Afşin-Elbistan Bölgesi’nde Santral Yapmak Oldukça Zor”
Yapılan anlaşmanın içeriği ve anlaşma öncesinde yaşanan süreç hakkında açıklamalarda bulunan Elektrik üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) Genel Müdürü Halil Alış, anlaşmayı dev bir yatırım anlaşması olarak değerlendirdi.
Türkiye’nin linyit kömürü rezervinin yüzde 40’ının Afşin-Elbistan Bölgesi’nde olduğuna dikkat çeken Alış; “Bu bölgede şu anda 2 tane termik santralimiz mevcut ve Türkiye’nin en büyük kurulu gücüne sahip kömür yakıtlı santraller, bunlar A ve B Termik Santralleri. Şimdi buna ilaveten orada termik santraller yapmamız lazımdı. Yaklaşık 2 yıldır orada santraller yapmak üzere yatırım modelleri üzerinde çalışıyoruz. Danışman firmamız var, EÜAŞ’ın verdiği katkılar var. Sonuçta biz şöyle bir noktaya gelmiştik. Yani Afşin-Elbistan Bölgesi’nde santral yapmak oldukça zor. Çünkü bu büyük alanda oldukça büyük problemlerimiz var. Problemlerden bir tanesi kamulaştırma, diğeri iskan, bir diğeri tam kömür havzasının içerisinde geçen 2 tane nehrin devire edilmesi yani yer değiştirilmesi ve ayrıca santrallere soğutma suyu temini etmek için baraj yapılması. Bunların hepsi büyük altyapı yatırımları ve bu nedenle içinde kamunun da olduğu bir oluşumun bu santralleri yapabileceğine biz inandık” dedi.
“3 Firmayla Görüşüyorduk”
Gerek hükümetin gerekse de bakanlığında bölgeye yeni santraller yapılması yönünde strateji geliştirdiklerini söyleyen Halil Alış; “Bizim bu santral yapımıyla ilgili çalışmalarımız devam ederken bize 3 tane ülkenin firma yetkilileri müracaat ettiler. Bunlardan bir tanesi Güney Kore firması, bir diğeri Çin firmasıydı ve bir de Birleşik Arap Emirlikleri’nden ulusal elektrik şirketi olan TAQA şirketiydi. Her üçüyle de uzun süredir görüşüyoruz. Sonuçta Birleşik Arap Emirlikleri ile belirli bir noktaya gelindi ve 3 Ocak 2013 Perşembe günü de hükümetler arası bir anlaşma imzalandı” dedi.
“Detaylar, Ev Sahibi Ülke Anlaşması’nda Görüşülecek”
Açıklamalarının devamında ülkemizin enerji üretimine ciddi katkı sağlayacak olan dev projenin içeriği ve anlaşmanın detayları hakkında da bilgiler veren Alış; “Bu hükümetler arası anlaşma ile iş bitmiyor. Bizim öncelikle ‘Ev Sahibi Anlaşma’ dediğimiz uluslararası anlaşmaya ek olacak bir anlaşmada detayları görüşeceğiz. Buradaki santral yapımının ne şekilde olacağı, yatırımların ne şekilde yürütüleceğiyle alakalı detaylar bu Ev Sahibi Ülke Anlaşması’nda görüşülecek. Ancak bu Ev Sahibi ülke Anlaşması olduktan sonra uluslararası anlaşma da geçerliliğini korumuş olacak” dedi.
“Bölgedeki, Tüm Yatırımlar Tamamlandığında 12 Milyar Dolarlık Doğalgaz İthalatı Kesilecek”
EÜAŞ Genel Müdürü Halil Alış, proje kapsamındaki tüm yatırımların tamamlanmasının ülkenin enerji üretimine katkı sağlayacağı gibi enerji üretimi için doğalgaza ödenen paranın da azalacağını söyledi. Alış; “İlk başta da belirttiğim gibi Türkiye’nin linyit kömür rezervinin yüzde 40’ı o bölgede ve biz bu yüzde 40’ına sahip olan bu bölgede o santralleri yapamadığımız için, yapamadığımız her bir santral için yaklaşık 1,7 milyar dolar doğalgaz parası ödüyoruz bu ülke olarak. Yani kömürümüzü yakamıyoruz, santralımızı yapamıyoruz ve bunun karşılığında da ihtiyacımız olan elektriği ithal doğalgazla karşılıyoruz. Ve öyle umuyorum ki biz, bu bölgedeki bütün yatırımları tamamladığımız da yaklaşık bir 12 milyar dolarlık doğalgaz ithalatını kesmiş olacağız” dedi.
“Mevcut Santrallere Ek Olarak 8 Bin 200 Megawatlık Bir İlave Yapacağız”
Hükümetin belirlediği stratejiye göre 2023 yılında doğalgazdan elektrik üretimini asgariye indirmeyi hedeflediklerinin altını çizen Alış; “Şu anda geçen yıl itibariyle yüzde 44’ünü doğalgazdan karşıladık. Bunu, minimum seviyelere indirmek istiyoruz ki minimum seviyeleri rakamsal olarak belirtmek çok doğru olmayabilir. Çünkü bu artışı düşündüğümüz de her yıl Türkiye, Çin’den sonra elektriktik tüketiminde dünyadaki ikinci büyük ülke. Ve biz her yıl büyük oranda elektrik tüketiminde artış gösteriyoruz ve bu artış trendi büyük bir ihtimalle 2030’lu yıllara kadar devam edecek. Bu nedenle bu artışı bugünden yarına veyahut da nihai durumda bütün yerli kaynaklarımızı kullandığımız anda doğalgazın miktarının ne olacağını şimdiden tahmin etmek çok doğru olmayabilir ama bugün yüzde 44’ler mertebesindeki, ki bu noktaya yüzde 60’lardan geldik onu söyleyeyim. 3-4 yıl önce yüzde 57 miktarındaydı ve şu anda yüzde 44’lere geldik. Yerli kaynaklarımızı yaptıktan sonra yüzde 25’lere, 20’lere çekeceğimizi umuyoruz ama ben Elbistan’da yapacağımız yatırımlar sonucunda en az 10-12 milyar dolarlık doğalgaz ithalatının duracağını tahmin ediyoruz. Yani orada yapacağımız yatırımlarla ki 8 bin 200 megawatlık ilave bir kapasite artışı olacak” dedi.
“TAQA İle Proje Şirketi Kuracağız, B Termik Santrali’ni Birlikte İşleteceğiz”
Afşin-Elbistan’da uygulanacak olan bu yatırım modelinin Türkiye için aslında bilinen ama pek uygulanmayan bir model olduğunu ifade eden Alış; “Bizim yeni bir proje şirketimiz kurulacak TAQA ile EÜAŞ da buna ortak olacak. EÜAŞ’ın ve TAQA’nın belirli oranlarda yeni bir proje şirketine ortak olması düşünülüyor. Sonuçta bunun içerisinde yeni yapılacak santrallerle birlikte şu anda mevcut olan Afşin-Elbistan B Termik Santrali’nin de birlikte işletilmesi söz konusu. Ve şunu belirtmek istiyorum bugünkünden değişen hiçbir şey olmayacak. B Termik Santrali’nden şu an itibariyle yaşanandan farklı hiçbir şey olmayacak çünkü o santralı TAQA ile birlikte işleteceğiz. Şu anda EÜAŞ olarak işletiyoruz, daha sonra da EÜAŞ ve TAQA’nın işbirliğinde hazırlanmış olan ve kurulacak olan proje şirketimiz bu santralı çalıştıracak. Bugünden yarına, devir olursa, ki henüz dediğim gibi detaylarını görüşeceğimiz Ev Sahibi Anlaşması’nı henüz imzalamadık. O imzalandıktan sonra devir anlaşmasına geçilecek, o devirden sonra da bugünden farklı hiçbir şey olmayacak” dedi.
“Yapımında 15 Bin, İşletmesinde 8 Bin Kişi istihdam Edilecek”
Halil Alış, yeni yapılacak olan santrallerin aynı zamanda birçok kişiye de iş kapısı olacağına dikkat çekerek; “Öncelikle C sektöründe, sonra D sektöründe daha sonra da E sektöründe santraller yapacağız. Ama öyle bir noktaya geldiğimiz tarih olacak ki belki 10-15 bin kişiyi aynı anda istihdam ediyor olacağız, istihdam sırasında da en az 8 bin kişinin çalışacağını düşünüyoruz” dedi.
“C’nin İlk 2 Ünitesini 2017’nin Ortalarında Devreye Almayı Hedefliyoruz”
EÜAŞ Genel Müdürü Halil Alış, son olarak 12 milyar dolarlık dev yatırımı kaç yıllık bir süreçte tamamlamayı hedeflediklerine değinerek şunları söyledi; “Termik santral yapımı oldukça uzun bir süreç. İlk yapımına başladığımız üniteyi ancak 4 yıl sonra devreye alabiliyorsunuz. Bizim hedefimiz, C sektöründe bulunacak olan termik santralın ilk 2 ünitesini 2017’nin ortalarından itibaren devreye almak. Daha sonra sırasıyla 2018’de, 2019’da, 2020’de ardışık olarak devreye gireceğini tahmin ediyoruz. Nihai sürecin de 2020-2021’lerde biteceğini tahmin ediyoruz.”