Komisyon tarafından kabul edilerek TBMM’ye gönderilen büyükşehir yasa tasarısı 10 Ekim’de görüşülmeye başladı ve CHP ile MHP’nin karşı çıkmasına rağmen dün TBMM’de yapılan son görüşmeyle resmen kabul edildi. Yasaya göre Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van büyükşehir oldu ve bu 13 ille birlikte Türkiye’deki büyükşehir sayısı 29’a yükseldi.
Yasa ile 13 ildeki tüm beldeler ve köylerin tüzel kişiliği kaldırılarak mahalle olarak bağlı oldukları il ve ilçe belediyelerinin mahalleleri oldu.
Ayrıca Kahramanmaraş’ta mevcut ilçelere ek olarak Dulkadiroğlu ile Onikişubat adına 2 ilçe kurularak ilçe sayısı 11’e çıktı. Yasanın mecliste kabul edilmesiyle birlikte Elbistan’a bağlı Akbayır, Demircilik, Doğan, Bakış, Büyükyapalak, Izgın, İğde, Karaelbistan ve Söğütlü Beldeleri ile 69 köyün tüzel kişilikleri kaldırılarak aynı adla Elbistan’ın birer mahallesi oldular.
Mevcut 14 mahalleye 78 mahallenin eklenmesiyle Elbistan’ın mahalle sayısını 92’ye çıkaran büyükşehir yassına göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri, mahalleye dönüştürülen köylerde, yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun tip mimari projeler yapacak ya da yaptıracak.
Tüzel kişiliği kaldırılan köylerde görev yapan geçici ve gönüllü köy korucuları, halen görev yaptıkları yerlerde görev yapmaya devam edecek. Maden ruhsatı, jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular ruhsatına ilişkin yetki ve görevler, il özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı illerde valiliklerce yürütülecek. Madencilik faaliyeti nedeniyle yolların bozulması, köprülerin çökmesi gibi oluşabilecek hasarlar telafi edilecek. Maden ruhsatları için il özel idareleri ve köylere hizmet götürme birliklerine verilen devlet hakkı, madenler için alınan harçlar, maden ihalelerinden elde edilen gelirler, valilik ve kaymakamlıklarca uygulanan idari para cezaları, ihaleler için alınan teminatlardan elde edilen gelirler genel bütçeye gelir kaydedilecek. Bu ödenekler öncelikle, madenin veya jeotermal ve doğal minarelli su kaynaklarının bulunduğu yere en yakın yerleşim yerlerinin altyapı ihtiyaçları için kullanılacak.
Ulaşım Koordinasyon Merkezi Kurulacak
Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulacak. Merkez, büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlayacak. Merkeze, Büyükşehir Belediye Başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu'nun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisi katılacak.
Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyon, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanacak. Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri veya ilçe belediyelerin kendi aralarında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilaf çıkması halinde, büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya yetkili olacak.
Belediyelerin otoparkla ilgili elde ettikleri gelirler, 45 gün içinde büyükşehir belediyesine aktarılacak. Bu gelir, sadece otopark yapımında kullanılacak, bunun dışındaki bir amaç için kullanılamayacak.
Nüfusu 20 Bin Olan Yerler Belde Olacak
Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerde ayrılma yoluyla yeni bir belde kurulmasında, yeni kurulacak belde için aranan 50 binlik nüfus kriteri 20 bine düşecek.
Belediye sınırları içinde nüfusu 500'ün altında mahalle kurulamayacak. Köyleri mahalleye dönüştürülen köylülerin, geçmişten beri kullandığı "mera, yaylak ve kışlak" gibi yerlerdeki hakları korunacak. Belediyeler; sağlık, eğitim kültür tesis ve binalarının yanı sıra mabetlerin de yapım, bakım ve onarımını sağlayacak. Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100 binin üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorunda olacak.
Belediyeler Amatör Spor Kulüplerine Nakdi Yardım Yapabilecek
Büyükşehir ve ilçe belediyeleri, amatör spor kulüplerine nakdi yardım yapabilecek; yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporcuların yanı sıra teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere belediye meclis kararıyla ödül verebilecek.
Belediyeler, mevzuata göre kuruluş izni verilen alanda kurulacak elektronik haberleşme istasyonlarına, kent ve yapı estetiği ile elektronik haberleşme hizmetlerinin gerekleri dikkate alınarak, yer seçim belgesi verecek. Bu belge karşılığında alınacak ücreti Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı belirleyecek.
Belediye ve bağlı idareler, meclis kararıyla mabetlere indirimli bedelle ya da ücretsiz olarak içme ve kullanma suyu verebilecek. İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle payların hesaplanması ve oranı yeniden belirleniyor.
Büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının yüzde 6'sı ile bu tahsilatın toplamı üzerinden büyükşehirlerdeki ilçe belediyelerine ayrılan payların yüzde 30'u büyükşehir belediye payı olarak ayrılacak.
Vatandaştan Katılım Payı Alınacak
Belediyeler, genişletilen yolun iki tarafında bulunan konut sahiplerinden yol harcamalarına katılma payı alabilecek. Vali ve büyükşehir belediye başkanlarına diplomatik pasaport verilecek. Mahalli idare birliklerinin taşıtlarına vergi muafiyeti getirilecek. Tüm acil çağrıları karşılamak üzere büyükşehirlerde başkanlık bünyesinde, diğer illerde ise valilikler bünyesinde 112 acil çağrı merkezleri kurulacak.
5 Yıl Vergi Alınmayacak
Mahalleye dönüşen köylerde, tarım ve hayvancılık amaçlı yapılardaki işletmeler ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, pansiyonlar, büfeler işletme ruhsatı almış sayılacak. Bu işletmelerin bulunduğu binalardan, kanunun yayımlandığı tarihe kadar bitirilmiş olanlar da ruhsatlandırılmış sayılacak.
Tüzel kişiliği kaldırılan köylerde emlak vergisi, Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 5 yıl süreyle alınmayacak. Bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret, 5 yıl süreyle en düşük tarifenin yüzde 25'ini geçmeyecek şekilde belirlenecek.
İçişleri Bakanlığı'na 106, Maliye Bakanlığı'na 27, Milli Eğitim Bakanlığı'na 48, Sağlık Bakanlığı'na 63, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'na 27, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na 33, Gençlik ve Spor Bakanlığı'na 9, Diyanet İşleri Başkanlığı'na 15, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü'ne 18 ve Emniyet Genel Müdürlüğü'ne 3 kadro ihdası yapılacak.